Na stikstof nu PFAS

Terwijl de gevolgen van de stikstof-uitspraak nog pijnlijk voelbaar zijn voor veel bedrijven, legt de stof PFAS nu ook op grote schaal projecten en bedrijven stil. Getroffen bedrijven staan in de startblokken om in Den Haag te protesteren. Vier vragen en antwoorden over de PFAS-perikelen.

Wat is PFAS?

PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die door mensen zijn gemaakt en moeilijk afbreekbaar zijn. Het gaat bijvoorbeeld om de substanties: GenX, PFOA perfluoro octanoic acid en PFOS perfluoroctaansulfonaten. Deze stoffen worden in veel producten toegepast, waaronder tapijt, brandblusschuim, schoonmaakmiddelen, regenjassen en pannen. Sinds 2012 groeit in ons land het besef dat PFAS schadelijk is voor de volksgezondheid en dat het zich wijd verspreid heeft in de bodem en in het oppervlaktewater.

Waarom is PFAS een probleem voor bedrijven?

Onder meer het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Mileau (RIVM) doet al jaren onderzoek naar PFAS en GenX. Die onderzoeken concentreerden zich in grote mate in de omgeving van bedrijven Chemours in Dordrecht en Custom Powders in Helmond. In juni 2019 heeft het Europese Chemicaliën Agentschap (ECHA) besloten dat de stoffen die betrokken zijn bij de GenX-techniek een zogenaamde Zeer Zorgwekkende Stof zijn. Dit had gevolgen voor de bedrijven die deze stoffen gebruiken of importeren.

Staatssecretaris Van Veldhoven van infrastructuur en waterstaat presenteerde op 8 juli jl. een tijdelijk handelingskader, waarin staat dat een kilo droge grond maximaal 0,1 microgram PFAS mag bevatten. Brancheorganisaties en experts noemen dit een problematische normering omdat in bijna elke schep grond in Nederland een te hoge concentratie wordt aangetroffen.

Welke sectoren hebben te maken met PFAS?

Kort door de bocht hebben alle bedrijven die met grond te maken hebben, last van het handelingskader. Daarbij valt te denken aan bouwbedrijven, baggeraars en grondverzetbedrijven. Maar ook toeleveranciers en klanten ervaren de gevolgen; Van de particulier die een vijver graaft in zijn tuin, tot aan grote opdrachtgevers als gemeentes en provincies. Overal waar gebouwd wordt, waar wegen en sportvelden worden aangelegd, bermen onderhouden, kabels gelegd, krijgt men te maken met de PFAS problematiek.

Wat is de relatie tussen PFAS en stikstof?

De link met de stikstofuitspraak van de Raad van State is snel gemaakt. Toch zijn het twee verschillende problemen. De aangescherpte regels voor stikstof leggen in ons land veel bouwprojecten geheel of deels plat. PFAS zorgt eigenlijk voor hetzelfde. Beiden lijken lastig op te lossen. Mogelijkheden om in de bouw geen stikstof uit te stoten zijn er niet, en geen PFAS opgraven bij grondverzet is nagenoeg onmogelijk.